Sambor II – urodzony ok. 1209 roku, był trzecim synem Mestwina I i Zwinisławy. Około 1229 r. otrzymał od starszego brata Świętopełka II dzielnicę lubiszewską. Po kłótniach z joannitami o Turze i Malenin Sambor II przeniósł się z książęcym dworem do Tczewa, gdzie do 1255 r. wybudowany został zamek. W 1260 r. Sambor II nadał Tczewowi przywileje miejskie na prawie lubeckim. Umiejętnie popierał rozwój gospodarczy swojej dzielnicy i Tczewa. Utrzymywał bliskie kontakty z Krzyżakami, Meklemburgią i Danią. Ostatnie lata swojego życia spędził na wygnaniu. Zmarł 30 grudnia 1277 lub 1278 r. na Kujawach. Jego żoną była Matylda córka księcia meklemburskiego Henryka Borzywoja II. Z małżeństwa tego urodził się syn Subisław, który zmarł w młodości oraz cztery córki: Zwinisława – Małgorzata – późniejsza żona króla Danii Krzysztofa I i regentka królestwa, Eufemia – żona śląskiego księcia Bolesława Rogatki, Salomea – żona kujawskiego księcia Siemomysła oraz Gertruda – niezamężna, władająca Ziemią „Pirsna”.
Sambor II był pierwszym z książąt Pomorza Gdańskiego, który użył „Gryfa” jako znaku herbowego na pieczęci i monetach. Miasto Tczew od niego przejęło ten herb.

Aleksander Skultet – urodzony w Tczewie ok. 1485 r.; ukończył miejscową szkołę parafialną i gimnazjum we Włocławku. Studiował w Akademii Krakowskiej (prawo i teologię). Po uzyskaniu święceń kapłańskich dalsze nauki pobierał w Bolonii i w Rzymie, gdzie uzyskał tytuł doktora praw i pełnił różne funkcje w kurii papieskiej. Od 1515 r. był Skultet kanonikiem kapituły warmińskiej we Fromborku i bliskim współpracownikiem Mikołaja Kopernika. Jako naukowiec zajął poczesne miejsce w dziedzinie historii i geografii. Jest autorem pierwszej mapy Inflant. Wspólnie z Kopernikiem opracował kartografię Prus. Szczególnie ważną jest jego wielka praca „Chronographia sive Annales omnium
fere regum …” będąca pierwszą w dziejach nauki chronologią zdarzeń historycznych i zestawieniem pocztów władców świata. Przed nim nikt tego nie dokonał.
Był Aleksander Skultet zwolennikiem myśli reformatorskich, w związku z czym popadł w konflikt ze Świętą Inkwizycją. Wiele lat spędził w więzieniu. Ostatecznie po uwolnieniu przeszedł na luteranizm i jako pastor osiadł w Prusach Książęcych, gdzie zmarł w 1564 r. Jego postać jest obecna w wielu utworach beletrystycznych, których akcja dzieje się w czasach Odrodzenia.

Forsterowie – przybyli do Polski ze Szkocji w połowie XVII wieku. Adam Ferster (tak wówczas pisano to nazwisko) osiadł w Tczewie w 1667 r. Szybko zaskarbił sobie uznanie, bo już w 1670 r. został burmistrzem miasta. Burmistrzami byli również syn Adama – Jerzy Forster oraz syn tego ostatniego Jerzy Rajnhold Forster. Studiował w Berlinie i Halle. W 1753 r. został pastorem ewangelickim w Mokrym Dworze na Żuławach Gdańskich. Tam w 1754 r. urodził się jego najstarszy syn Jerzy Adam Forster. W 1765 r. obaj udali się do Petersburga, a stamtąd do Saratowa nad Wołgą, gdzie badali przyrodę, krajobraz i stosunki osadnicze. W roku następnym przybyli do Londynu. W Anglii obydwaj zetknęli się ze znanym żeglarzem kapitanem Jamesem Cookiem, z którym w latach 1772 – 1775 odbyli podróż dookoła świata. Forsterowie byli pierwszymi Polakami, którzy jeszcze przed założeniem pierwszych osad przez Europejczyków w Australii dotarli do tego kontynentu i jako pierwsi stwierdzili, że jest on odrębną częścią świata.
Jan Rajnhold Forster otrzymał w 1778 r. stopień doktora praw uniwersytetu w Oxfordzie, a dwa lata później został profesorem historii naturalnej uniwersytetu w Halle. W 1784 r. wydał historię podróży polarnych. Zmarł w Halle w 1798 r.
Jerzy Adam Forster w 1778 r. opuścił Anglię i przez Holandię udał się do Niemiec. Od 1784 r. pracował jako profesor historii naturalnej w Szkole Głównej Wielkiego Księstwa Litewskiego w Wilnie. Katarzyna II zaproponowała mu zorganizowanie wyprawy naukowej na Ocean Spokojny, do której jednak nie doszło. W 1787 r. Jerzy Forster wyjechał do Moguncji nad Renem. Tam przypadkowo zetknął się z Aleksandrem Humboldtem, późniejszym znakomitym podróżnikiem, geografem i przyrodnikiem. Wspólnie przemierzyli całą Belgię, Holandię, Anglię i Francję. W Moguncji przeżywał w 1792 r. wkroczenie wojsk francuskich. W 1793 r. osobiście zabiegał o przyłączenie Nadrenii do Francji za co naraził się władzom pruskim. Ostatnie miesiące swojego życia spędził w Paryżu, gdzie zmarł na początku 1794 r. Sam czuł się obywatelem świata.

Koss Tomasz– urodzony w 1760 r. w Tczewie w rodzinie ławnika miejskiego Michała; spokrewniony z Forsterami. Dzięki poparciu Jana Rajnholda Forstera wszedł w skład załogi angielskiego statku „Discovery” i odbył z Jamesem Cookiem w latach 1776 – 1779 trzecią i zarazem ostatnią podróż dookoła świata. O dalszych jego losach nic nie wiadomo.

W okresie międzywojennym na szczególne uznanie zasługują takie postaci jak:

Antoni Garnuszewski– urodził się 26 marca 1886 r. w Warszawie. Ukończył Wydział Nawigacyjny Szkoły Morskiej w Odessie (1906), Wydział Budowy Okrętów Politechniki w Petersburgu (1912) oraz Inżynierską Szkołę Morską w Kronsztadzie (1913). Pełnił potem służbę we flocie rosyjskiej na stanowiskach oficerskich. W 1918 r. wrócił do odrodzonej po pierwszej wojnie światowej Polski. W 1920 r. przeszedł do Marynarki Wojennej i otrzymał stopień komandora. Organizował od podstaw Szkołę Morską w Tczewie i był jej pierwszym dyrektorem (1920-1929). W 1926 r. utworzył Szkołę Rzemieślniczo-Przemysłową, która istnieje do dziś jako Zespół Szkół Zawodowych Nr 1. W latach 1929 – 1939 pracował w Urzędzie Morskim w Gdyni. Po drugiej wojnie światowej był początkowo naczelnikiem Wydziału Żeglugi w Głównym Urzędzie Morskim w Gdańsku, następnie dyrektorem Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni (1947-49). Od 1950 r. ponownie pracował w Urzędzie Morskim w Gdańsku, pozostając jednocześnie wykładowcą PSM w Gdyni do chwili zgonu, który nastąpił 17 sierpnia 1964 r. Autor wielu podręczników i książek o budowie okrętów. Jego imieniem nazwano osiedle mieszkaniowe Śródmieście II w Tczewie oraz arktyczny statek badawczy Polskiej Akademii Nauk.

Tadeusz Ziółkowski – urodził się w 1886 r. niedaleko Bydgoszczy. Studia morskie ukończył w Hamburgu. W 1910 r. był już kapitanem żeglugi wielkiej floty niemieckiej. W czasie pierwszej wojny dostał się do niewoli amerykańskiej. Po zakończeniu wojny powrócił do Bydgoszczy. W 1920 r. otrzymał nominację na komandora podporucznika Marynarki Wojennej. Został komendantem żaglowca „Lwów”, należącego do Szkoły Morskiej w Tczewie. W 1923 r. pod tym znakomitym dowódcą „Lwów” odbył podróż do Brazylii. W 1924 r. otrzymał nominację na komandora i szefa pilotów Portu Gdańsk. Aktywnie działał w wielu polskich organizacjach społecznych w Wolnym Mieście Gdańsku. Został aresztowany 1 września 1939 r. Odrzucił hitlerowską propozycję pracy w Krigsmarine lub niemieckiej marynarce handlowej. Został wywieziony do obozu koncentracyjnego w Stutthoffie. Zginął rozstrzelany w pierwszej masowej egzekucji na terenie obozu 22 marca 1940 r. Honor polskiego marynarza przedkładał nad życie, pozostając wiernym do końca polskiej banderze i Rzeczypospolitej.

Mamert Stankiewicz – urodził się 22 stycznia 1890 r. w Mitawie. Ukończył Korpus Gardemarinów w Petersburgu (1909) i Wyższy Kurs Nawigacyjny (1911). Następnie pełnił służbę we flocie rosyjskiej. Do Polski wrócił w 1921 r. Objął kierownictwa nauk na żaglowcu szkolnym „Lwów”. W 1924 r. po powrocie „Lwowa” z Brazylii Mamert Stankiewicz został jego komendantem. Pływał jako kapitan na wielu statkach. Zginął 26 listopada 1939 r., dowodząc statkiem m/s „Piłsudski”, który został storpedowany gdy płynął z Anglii po wojsko do Nowej Zelandii.

Konstanty Maciejewicz – urodził się 11 listopada 1890 r. w pobliżu Kamieńca Podolskiego. Ukończył Korpus Kadetów w Połtawie (1908) i Morski Korpus w Petersburgu (1911). W latach 1915 – 1916 szkolił się w Oficerskiej Szkole Podwodnego Pływania. Do Polski wrócił w 1921 r. jako repatriant. Z początkiem 1922 r. znalazł się w Tczewie, gdzie podjął pracę jako wychowawca w Szkole Morskiej. Następnie został przeniesiony na szkolny żaglowiec „Lwów”. W 1924 r. otrzymał szlify kapitana żeglugi wielkiej, a na przełomie 1926/1927 r. objął dowództwo „Lwowa”. Był komendantem „Daru Pomorza”, na którym popłynął w rejs dookoła świata (1934-1935). W 1939 r. został dyrektorem Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni. Ze szkolnictwem morskim związany był również po drugiej wojnie światowej. Był dyrektorem PSM w Gdyni (1945-47) i w Szczecinie (1947-53). Będąc już na emeryturze pracował w Polskim Rejestrze Statków i przewodniczył komisji egzaminacyjnej PSM w Szczecinie (do 1969 r. ). Zmarł 25 października 1972 r. w Szczecinie. W czasie długoletniej służby w szkolnictwie morskim w Tczewie, Gdyni i Szczecinie Konstanty Maciejewicz wyuczył morskiego zawodu ponad tysiąc oficerów-nawigatorów Polskiej Marynarki Handlowej. Nazywany „kapitanem kapitanów” za życia przeszedł do legendy.

Stanisław Janik – urodził się 21 kwietnia 1895 r. we wsi Cięcina koło Węgierskiej Górki. W czasie pierwszej wojny światowej został powołany do armii austriackiej. Brał udział w walkach na froncie wschodnim, gdzie dostał się do niewoli rosyjskiej. Do Polski wrócił w 1921 r. i rozpoczął służbę w Wojsku Polskim. W 1932 r. został majorem, a po czterech latach podpułkownikiem i dowódcą 2 Batalionu Strzelców w Tczewie. W krótkim czasie zdobył uznanie tczewian. W dniu 1 września 1939 r. dowodził obroną Tczewa. Na jego rozkaz mosty na Wiśle zostały wysadzone w powietrze. Uniemożliwiono w ten sposób przegrupowanie Niemcom swoich wojsk z Rzeszy do Prus Wschodnich. Na początku września 1939 r. dostał się do niewoli niemieckiej. Przebywał w oficerskim obozie jenieckim Oflag Iic Woldenberg – Neumark. Po odzyskaniu wolności w 1945 r., wrócił do służby wojskowej, z której w 1950 r. został zwolniony. Pod koniec życia mieszkał w Bydgoszczy, gdzie zmarł 7 stycznia 1981 r.
Po wojnie często odwiedzał Tczew i groby poległych 1 września 1939 r. żołnierzy z 2 Batalionu Strzelców.

Edmund Raduński – urodził się 27 października 1889 r. w Jaroszewach. Od 1919 r. przebywał w Tczewie. Był prezesem Banku Ludowego. Działał w kilku polskich organizacjach społecznych. Pracował w magistracie miasta Tczewa jako sekretarz, co pozwoliło mu na zapoznanie się z dziejami miasta i napisanie książki pt. „Zarys dziejów miasta Tczewa” (1927). Od 1938 r. redagował dodatek regionalny „Dziennika Starogardzkiego” pt. „Kociewie”. Zginął w październiku 1939 r., rozstrzelany przez hitlerowców w koszarach tczewskich.

Teresa Budzisz -Krzyżanowska – urodzona w 1942 r. w Tczewie, wybitna aktorka teatralna, telewizyjna, filmowa. Ukończyła krakowską Państwową Szkołę Teatralną. Występuje w Teatrze Starym w Krakowie, Teatrze Studio i Ateneum w Warszawie. Jest laureatką wielu nagród, m.in. tytułu Najulubieńszej Aktorki Krakowa, nagrody Aleksandra Zelwerowicza, Złotego Wawrzynu Grzymały’91, nagrody Komitetu ds. Radia i Telewizji za tytułową rolę w Elżbiecie królowej Anglii” w reżyserii Laco Adamika. Otrzymała nagrodę za najlepszą rolę kobiecą na festiwalu Polskich Filmów Fabularnych – Gdynia’92, w filmie „Odjazd” w reżyserii Magdaleny i Piotra Łazarkiewiczów.

Grzegorz Ciechowski – urodził się w Tczewie w 1957 r. W tym mieście ukończył Liceum Ogólnokształcące im. M. Curie-Skłodowskiej i z tego miasta wyniósł pierwsze muzyczne doświadczenia. Lider zespołu Res Publica, Republika, Obywatel GC. Znany także jako kompozytor muzyki do filmów. Autor tekstów poetyckich, pisanych przede wszystkim do własnej muzyki. Jest producentem nagrań płytowych młodych piosenkarzy. Sam też nagrał wiele płyt. Autor zbioru wierszy pt. „Wokół Niej”.

Kazimierz Denek – urodzony w 1932 r. w Krzemieńcu, studia odbył w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Poznaniu. Pracę nauczycielską rozpoczął w 1957 r. w Technikum Ekonomicznym w Tczewie. Tytuł profesora nadzwyczajnego i zwyczajnego nauk humanistycznych uzyskał odpowiednio w latach 1980 i 1989. Od 1975 r. jest kierownikiem Zakładu Dydaktyki Ogólnej Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Zainteresowania naukowe i dydaktyczne skupia wokół dydaktyki ogólnej, ekonomiki kształcenia, turystyki i krajoznawstwa. Jego osiągnięcia zyskały uznanie również zagranicznych uniwersytetów. International Biographical Centre Cambridge (Anglia) nadało mu tytuły honorowe International Man of the Year for 1991-1992 i 1995-1996, a The American Biographical Institut, International Board Researche (USA) obdarzył go wyróżnieniem Man of the Year 1993-1994.

Roman Dysarz– urodził się w 1943 r. w Tczewie. Generał brygady, szef Sztabu Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy. Jego ojciec, Julian, przed wojną był podoficerem zawodowym w tczewskim II Baonie Strzelców. Roman Dysarz miał być inżynierem albo lekarzem weterynarii, sam zdecydował, że będzie żołnierzem zawodowym. Jest prezesem WKS „Zawisza” Bydgoszcz. Ciepło wspomina Alfonsa Guzińskiego, zapalonego działacza klubu sportowego „Wisła” Tczew.

Ryszard Karczykowski – urodził się w 1942 r. w Tczewie. Wybitny polski tenor, artysta operowy. Początkowo chciał zostać lekarzem lecz przeszkodziły mu w tym zajęcia w prosektorium. Wolał śpiew. W Tczewie „terminował” u Tadeusza Abta, następnie w Państwowej Filharmonii i Operze Bałtyckiej w Gdańsku, Operetce Szczecińskiej. Ryszard Karczykowski śpiewa z najlepszymi orkiestrami symfonicznymi świata. Partneruje najwybitniejszym śpiewakom. Koncertuje we Frankfurcie, Londynie, Los Angeles, Tokio…

Grzegorz Kołodko – urodził się w 1949 r. w Tczewie. W tym mieście uzyskał swiadectwo dojrzałości Liceum Ogólnokształcącego. Wicepremier i minister finansów w III Rzeczypospolitej – w latach 1994-1995 w rządzie Waldemara Pawlaka, w latach 1995-1996 Józefa Oleksego i w latach 1996-1997 w rządzie Włodzimierza Cimoszewicza. Od 1993 r. posiada tytuł profesora zwyczajnego. Wykłada politykę gospodarczą w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Autor wielu książek z dziedziny ekonomicznej. Zanim został wicepremierem, zwiedził siedemdziesiąt krajów.

Zbigniew Korpolewski – urodził się w 1934 r. w Tczewie. Z wykształcenia jest prawnikiem, który stał się estradowcem. Prezenter wielu programów rozrywkowych, muzycznych, reżyser przedstawień estradowych i kabaretów. Prowadził koncerty The Rolling Stones, The Animals. Między innymi z Jerzym Połomskim, Ireną Kwiatkowską i żoną Ireną Santor występował w Anglii, Australii, USA, Kanadzie. Aktorski egzamin zdawał u Kazimierz Rudzkiego. Był dyrektorem Zakładu Widowisk Estradowych, wchodzących w skład Zjednoczonych Przedsiębiorstw Rozrywkowych. Przed przejściem na emeryturę dyrektor w stołecznym Teatrze „Syrena”. Autor tekstów satyrycznych dla Hanki Bielickiej i do kabaretów „Dudek”, „Egida”.

Włodzimierz Łajming – urodził się w 1933 w Tczewie. Malarz, profesor nadzwyczajny, pracujący od 32 lat w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku (obecnie Akademia Sztuk Pięknych). Na uczelni pełnił funkcję m.in. pro dziekana na Wydziale Malarstwa i Rzeźby, dziekana Wydziału Malarstwa Rzeźby i Grafiki. Był hospitantem Królewskiej Akademii Sztuki w Kopenhadze. Jego matka, Anna Łajming, jest autorką wielu książek. Najcenniejszą w jej dorobku jest powieść „Mój dom”, w której z iście reporterską pasją zanotowała wszystko to, co dotyczyło jej rodziny. Kilka rozdziałów autorka poświęciła życiu w Tczewie w okresie międzywojennym.

Michał Misiorny – urodził się w 1933 r. w Inowrocławiu. W 1951 ukończył gimnazjum w Tczewie. Pisarz, krytyk teatralny, dziennikarz dawnych czasopism: „Tygodnika Zachodniego”, „Liter”, „Trybuny Ludu”. Dzisiaj pan Michał jest już na emeryturze. Współpracuje z „Przeglądem Tygodniowym”, pisze tam pod nazwiskiem Michał Struczyński. O Tczewie napisał książkę-nowelę pt. „Sambora róg Nowej”. Autor dziewięciu innych książek, w tym „Słowniczka teatru współczesnego”, „Listów miłosnych dawnych Polaków”.

Kazimierz Zimny – urodził się w 1935 r. w Tczewie. W tym mieście ukończył szkołę zawodową. Lekkoatleta, medalista mistrzostw Europy w biegach długich. Ukończył Technikum Mechaniczne w Gdyni i studia magisterskie na AWF w Poznaniu, a następnie uzyskał tytuł doktora nauk wychowania fizycznego. Zdobywca brązowego medalu na igrzyskach olimpijskich w Rzymie w 1960 r. Dwukrotny wicemistrz Europy w biegach na dystansie 5 tysięcy metrów: w Sztokholmie w roku 1958 i Belgradzie w 1962 r. Rekordzista kraju w biegach od 3 do 10 tysięcy metrów. Corocznie organizuje maraton „Solidarności”. Od lat związany jest z klubem „Lechia” Gdańsk.

Roman Landowski – urodzony w 1937 r. w Świeciu nad Wisłą, od 1950 r. związany z Tczewem – był uznanym poetą, prozaikiem i publicystą. Swoją pracą zawodową i działalnością społeczną na stałe wpisał się w życie miasta. Należał do współzałożycieli Towarzystwa Miłośników Ziemi Tczewskiej i Kociewskiego Kantoru Edytorskiego. Kierował redakcją „Kociewskiego Magazynu Regionalnego” i był redaktorem w Wydawnictwie Diecezjalnym w Pelplinie. Współpracował z „Pielgrzymem” i „Dziennikiem Bałtyckim”. W dorobku pisarskim ma kilkanaście książek: „Tczew – spacery w czasie i przestrzeni” – cz. I pt. „Od osady do miasta” i cz. II pt. „Ludzie i zdarzenia”. Za działalność na rzecz miasta otrzymał medal tczewskiego samorządu „Pro Domo Trsoviensi”. Zmarł w 2007 r



REKLAMA MIEJSKA
Poprzedni artykułZabytki miasta
Następny artykułHotele i noclegi